Chiều nay tôi ra Đinh Lễ mua cuốn Enzyme tặng mẹ vì đang đọc thấy hay (và được vợ gợi ý). Cầm sách rồi tôi tần ngần gần tiếng bên trong cửa hàng, giữa những lối đi chật hẹp và những chồng sách cao chất ngất. Toàn sách hay đông tây kim cổ, toàn các tác giả nổi tiếng, trình bày in ấn đẹp, kiến thức văn thơ phong phú kiểu gì cũng có. Ấy vậy mà cuối cùng ra về vẫn chỉ có một cuốn đó trên tay. Cảm giác ... chả có cảm giác gì cả. Ngạc nhiên chưa?
Ngày xưa tôi đã từng lên plan đọc bao nhiêu sách một năm một tháng, tôi cũng trendy nọ kia lắm, đọc review tùm lum rồi lên danh sách to-read to-buy dài ngoằng (mà chả bao giờ hoàn thành được). Lâu lâu mà không đọc sách là sẽ thấy tội lỗi ghê gớm. Rồi mỗi lần vào cửa hàng sách, ít nhiều tôi phải cầm vài ba cuốn đi ra, dù có thể chẳng biết bao giờ sẽ đọc hết. Vui mua, buồn mua, chả vui chả buồn cũng cứ mua. Tâm lí kiểu như này. Rằng sách là một thứ gì đó cao quí, mua sách giống như đầu tư lâu dài cho tâm hồn, trí tuệ nên chẳng bao giờ thiệt đâu, đừng tiếc tiền! Rằng đến như quần áo, đồ ăn uống và bao nhiêu thứ xa xỉ khác mình còn bỏ tiền tiêu nữa là. Rằng cứ mua về để đó, giờ chưa đọc nhưng biết đâu sau này mình sẽ đọc, hoặc vợ / chồng, hoặc bạn bè người thân mình đọc. Rằng sách bầy lên giá nhìn cũng đẹp đấy chứ, rằng nhà phải có nhiều sách thì mới sang. Rằng kinh điển như thế thì cũng nên tàng trữ trong nhà, để con mình sau này lớn lên còn có cái để đọc. Vân vân và vân vân.
Quả có nhiều nét giống như người mới thoát khỏi nạn đói. Lúc nào cũng muốn tích trữ thóc gạo trong nhà, dù có thể khiến cho gạo bị mốc mọt. Bước vào bữa tiệc buffet thì dù đã no, dù không thích nhưng vẫn cố nhồi nhét vào bụng càng nhiều càng tốt. Thóc gạo còn thế nữa là một thứ như sách, phỏng ạ?
Ngày xưa (hồi lâu lắm rồi chả nhớ) chẳng có sách để đọc nên vớ được cuốn nào đọc ngấu đọc nghiến cuốn đó, bất kể hay dở, bất kể có hợp với tuổi hay không. Rồi giữ sách như giữ vàng. Đóng dấu cho khỏi thất lạc. Còn bây giờ sách có ở khắp nơi, ngay cả những thứ tưởng như được in số lượng hạn chế cũng chỉ là chiêu trò PR của các công ty sách, nếu muốn đều có thể có được, mà chẳng mất quá nhiều tiền. So với những giá trị mà một cuốn sách đem lại thì giá tiền, dù có vẻ đắt, cũng chẳng đáng gì. Đấy là còn chưa kể đến ebook. Thời đại này đâu thiếu thông tin, thiếu sách, thừa nữa là khác; chỉ có là không biết nên đọc cái gì, vào khi nào. Mỗi lần đọc một cuốn sách với tôi khi đó giống như là một mối duyên phận, may mắn tình cờ lắm mới đến được với nhau :)
Do vậy, bây giờ 90% sách trên giá của tôi là không cần thiết nữa.
Nếu sách hay và đã đọc kỹ rồi thì nhiều khả năng tôi sẽ không đọc lại nữa, ít nhất là trong vài tháng / vài năm tới. Cho nên nó xứng đáng được truyền tay sao cho càng nhiều người đọc càng tốt. Chắc đấy cũng là số phận tốt đẹp nhất của mỗi cuốn sách, thay vì được đọc một lần rồi im lìm nằm mốc meo trên giá. Ngay cả nếu sau này tôi thích nó tới mức muốn đọc lại thì nó cũng xứng đáng được tôi tìm mua mới ở ngoài hiệu sách.
Nếu sách dở hoặc không hợp với tôi thì nó càng không nên ở trên giá sách của tôi. Nó cần rời đi, hoặc đến được tay ai đó phù hợp hơn.
Còn sách có vẻ hay, sách kinh điển mà tôi chưa đọc thì sao? Nếu nó đã nằm trên giá sách vài tháng, vài năm thì nhiều khả năng nó cứ nằm ở đó mãi, mà chẳng bao giờ được tôi mò đến. Tất nhiên là tôi chả ngớ ngẩn tới mức trưng bày những sách chưa đọc cho đẹp giá sách. Và tôi cũng chẳng muốn giữ lại sách chỉ để cho bạn bè cả năm may ra đến chơi một lần mà nhiều khả năng là chẳng thèm ngó ngàng gì tới chúng. Con cái khi đủ tuổi thì nếu thích đọc nó cũng sẽ tự biết cách tìm được đến nguồn sách để đọc, bố mẹ được đưa tiền cho con mua sách lại chả mừng hết cỡ.
Vậy đó, từ giờ tôi sẽ cho dần đi những cuốn sách mình đang có. Không bán, vì bán thì sẽ hạn chế số lượng người có thể đọc được mỗi cuốn sách. Mà gọi là "cho" cũng không đúng. Không phải là tôi đang ban ơn cho người kia, đúng là họ không phải trả tiền, nhưng họ cũng giúp tôi có thêm khoảng không trong nhà, giúp tôi nâng thêm giá trị của cuốn sách, và trên hết, kiếm được một người cùng đọc cùng thích một cuốn sách của mình chẳng phải may mắn và thú vị lắm sao!
Chỉ hơi tội cho nhà văn, và NXB. Nhưng liệu có bao nhiêu người đang làm giống tôi nhỉ? Chắc là in ít thôi. Nhà văn chắc cũng muốn tác phẩm của mình tới được nhiều người. NXB thì chắc chắn không vui rồi, tôi cũng chả biết làm sao. Nên chăng mỗi người khi nhận một cuốn sách free thì bỏ ra ít tiền nộp vào quĩ ... xuất bản sách hoặc quĩ ủng hộ nhà văn trẻ chẳng hạn?
Một giá sách đẹp với tôi bây giờ chắc sẽ là một giá sách có nhiều ngăn trống. Ngoài một số rất ít sách giữ lại vì kỉ niệm, vì quá khó để có lại, vì quá ấn tượng, thì sẽ chỉ có cũng rất ít sách đang được đọc và đang chờ được chuyển đi cho người khác. Khi đó, cho tức là nhận, và, less is more, and empty space is beauty + full!
